Napromieniowani

Na œwiecie uczyniono wiele, ¿eby poprawiÌ jakoœÌ ¿ycia osób z ró¿nymi niepe³nosprawnoœciami. Najdalej id¹ce w swoich rozwi¹zaniach prawnych okaza³y siê: Ustawa o Niepe³nosprawnych Amerykanach z 1990 r. (Americans with Disabilities Act, skr. ADA) i brytyjska Ustawa antydyskryminacyjna z 1995 r. (The Disability Discrimination Act, skr. DDA, znowelizowana w 2005 r.).Prezydent George Bush podpisuj¹c Ustawê o Niepe³nosprawnych Amerykanach porówna³ jej znaczenie do zburzenia Muru Berliùskiego i powiedzia³ w imieniu paùstwa:

„OÂświadczamy wszyscy razem, Âże nie bĂŞdziemy akceptowaĂŚ, nie bĂŞdziemy wybaczaĂŚ, nie bĂŞdziemy tolerowaĂŚ Âżadnej dyskryminacji w Ameryce".

Minie niebawem 20 lat od kiedy niepeÂłnosprawni Amerykanie uznajÂą swojÂą pierwszÂą na Âświecie UstawĂŞ za poczÂątek pokonywania barier w sercach i umysÂłach.

W Polsce dopiero 1989 rok, rozpoczynajÂący demokratyczne przemiany w naszym kraju, i lata nastĂŞpne staÂły siĂŞ dla PolakĂłw z niepeÂłnosprawnoÂściÂą okresem „rewolucyjnym", moÂże bardziej niÂż dla spoÂłeczeĂąstwa ludzi sprawnych. Kierunki przemian rozpoczĂŞte zostaÂły przez UstawĂŞ o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osĂłb niepeÂłnosprawnych (1991 r.), powoÂłujÂącÂą do Âżycia PaĂąstwowy Fundusz Rehabilitacji OsĂłb NiepeÂłnosprawnych. Potem uchwalono m.in. Prawo budowlane (1994 r.), KonstytucjĂŞ RP (art. 30, 32, 69 1997 r.), UstawĂŞ o rehabilitacji zawodowej i spoÂłecznej oraz zatrudnianiu osĂłb niepeÂłnosprawnych (1997 r.) i KartĂŞ Praw OsĂłb NiepeÂłnosprawnych (1997 r.). Z uchwaleniem Karty przez Sejm RP wiÂązano moÂże najwiĂŞcej nadziei, ale szybko rozwiaÂła je brutalna rzeczywistoœÌ. Samo zapisanie piĂŞknych, wielce szlachetnych postanowieĂą i zobowiÂązaĂą nie miaÂło Âżadnego przeÂłoÂżenia na codzienne Âżycie PolakĂłw z niepeÂłnosprawnoÂściÂą.

Zaczêliœmy byÌ widoczni i zaczêto o nas wreszcie mówiÌ. Mo¿emy siê tak¿e sami wypowiadaÌ. Niepe³nosprawnoœÌ przesta³a byÌ spo³ecznym tematem tabu. Tym bardziej widoczne sta³y siê zjawiska ³amania praw osób z niepe³nosprawnoœci¹ w Polsce, dyskryminowanie w ka¿dej dziedzinie ¿ycia. Wielu jest zepchniêtych na margines ¿ycia przez bariery architektoniczne, trudny dostêp do informacji, edukacji i pracy. Nie mog¹ w pe³ni realizowaÌ w³asnych aspiracji, poznaÌ swoich praw i zaistnieÌ w spo³eczeùstwie na równi z ludŸmi sprawnymi. Za swoj¹ niepe³nosprawnoœÌ p³ac¹ dodatkow¹ cenê: s¹ wyobcowani, czêsto ¿yj¹ na skraju ubóstwa, bez kontaktu ze œwiatem. A wszystko to dzieje siê zarówno w sferze publicznej, jak i prywatnej.

W takiej sytuacji Stowarzyszenie Przyjació³ Integracji we wspó³pracy z Senatem RP i Ambasad¹ Brytyjsk¹ w Polsce w 2007 r. zapocz¹tkowa³o proces tworzenia ustawy pod roboczym tytu³em Ustawa o wyrównywaniu szans osób z niepe³nosprawnoœci¹. W tym celu zaprosiliœmy do wspó³pracy prof. Huberta Izdebskiego, wybitnego specjalistê prawa, dr. Wojciecha Rogowskiego, eksperta oceny skutków regulacji oraz przedstawicieli Kancelarii Prawnej Domaùski, Zakrzewski, Palinka. W tym miejscu pragnê serdecznie podziêkowaÌ za pomoc w przygotowaniu najwa¿niejszego dokumentu dla niepe³nosprawnych Polaków. Specjalne podziêkowania kierujê tak¿e do Jane Cordell, pierwszej sekretarz Ambasady Brytyjskiej w Polsce, która mia³a swój donios³y wk³ad w dzia³ania na rzecz osób z niepe³nosprawnoœci¹ w naszym kraju. To dziêki jej staraniom odby³y siê liczne spotkania i konferencje zmierzaj¹ce do przygotowania naszej Ustawy. Podziêkowanie sk³adam równie¿ pos³owi S³awomirowi Piechocie za nieustaj¹ce wspieranie podczas prac nad projektem na wszystkich jego etapach. Dziêkujê równie¿ organizacjom pozarz¹dowym, które podzieli³y siê z nami swoimi uwagami.

Zdajê sobie sprawê, ¿e nie stworzyliœmy idealnego projektu, dlatego jeœli maj¹ Paùstwo zastrze¿enia, uwagi, opinie proszê o ich zg³oszenie i tym samym wspó³tworzenie tego projektu prawnego. Wybór nazwy dokumentu tak¿e jest kwesti¹ otwart¹, podczas prac pojawia³y siê inne propozycje np.: Ustawa o niepe³nosprawnych Polakach, Ustawa o niedyskryminacji osób z niepe³nosprawnoœci¹. Tworz¹c zapisy Ustawy kierowaliœmy siê sprawdzonymi rozwi¹zaniami zastosowanymi w innych krajach. Podkreœlam, ¿e stworzony przez nas projekt nie powinien wp³yn¹Ì na ratyfikacjê przez Polskê Konwencji Praw Osób Niepe³nosprawnych Organizacji Narodów Zjednoczonych ani zast¹piÌ dotychczas obowi¹zuj¹cej Ustawy o rehabilitacji zawodowej i spo³ecznej oraz zatrudnianiu osób niepe³nosprawnych.

Warto zadaĂŚ sobie pytanie, kiedy Ustawa zacznie obowiÂązywaĂŚ w rzeczywistoÂści spoÂłecznej? Przy okazji dziaÂłaĂą na rzecz polskiej Ustawy, powraca takÂże szansa na zbudowanie w Polsce powaÂżnej, odpowiedzialnej, silnej i skutecznej reprezentacji naszego Âśrodowiska. To od nas, osĂłb z niepeÂłnosprawnoÂściÂą, zaleÂży, czy juÂż jesteÂśmy obywatelsko dojrzali, aby siĂŞ zjednoczyĂŚ w imiĂŞ wspĂłlnego dobra. MoÂże po wielu gorzkich doÂświadczeniach przejdziemy ponad partykularnymi interesami, ambicjami i pokonamy wzajemne animozje? ChciaÂłbym, aby projekt naprawdĂŞ dziejowej Ustawy zjednoczyÂł Âśrodowisko osĂłb z niepeÂłnosprawnoÂściÂą w Polsce.

Mam nadziejĂŞ, Âże Ustawa rozpocznie nowy etap w ksztaÂłtowaniu ÂświadomoÂści obywatelskiej PolakĂłw z niepeÂłnosprawnoÂściÂą i spowoduje rzetelne dziaÂłania na rzecz wyrĂłwnywania szans oraz autentycznej integracji spoÂłecznej.

Piotr PawÂłowski
Prezes Stowarzyszenia Przyjació³ Integracji

  projekt ustawy http://www.niepelnosprawni.pl/files/www.niepelnosprawni.pl/public/formularze/ustawa_ostateczna.pdf