Napromieniowani

SONDA
Jak oceniasz postawĂŞ kierowcĂłw pojazdĂłw komunikacji publicznej wobec osĂłb z niepeÂłnosprawnoÂściami?
wzorowo,
dobrze,
kiepsko,
beznadziejnie.



MAGAZYN
DODATEK
NASZ BIULETYN
Wpisz swoj e-mail:
(zobacz szczegó³y)
WYSLIJ KARTKÊ
Komunikacja miĂŞdzyludzka
Autor: Tomasz Przybyszewski. Fot.: Piotr StanisÂławski, ÂŁukasz StrÂączek, Clyde Steven, ÂŹrĂłdÂło: Integracja 4/2009

Autobus znów staje daleko od krawê¿nika. Oczywiœcie "nie przyklêknie", a kierowca nie ruszy siê, by roz³o¿yÌ k³adkê. Tylko dziêki ludziom z przystanku uda³o siê wsi¹œÌ. Chwilê póŸniej kierowca rusza z kopyta i pêdzi na z³amanie karku. Czy on kartofle wiezie?

Pojawienie siê niskopod³ogowego transportu to by³a rewolucja.Niestety, sama obecnoœÌ dostosowanego taboru nie wystarczy. Kierowcy czêsto nie zdaj¹ sobie sprawy z problemów, jakie w korzystaniu z komunikacji miejskiej maj¹ osoby z ró¿nymi niepe³nosprawnoœciami. Pasa-¿erowie natomiast niewiele wiedz¹ o pracy kierowców, zbyt wiele t³umacz¹ ich brakiem kultury i ¿yczliwoœci.

Tak nie musi byĂŚ – to wniosek z pierwszego zorganizowanego przez FundacjĂŞ Integracja szkolenia dla kierowcĂłw autobusĂłw, dotyczÂącego obsÂługi pasaÂżerĂłw z niepeÂłnosprawnoÂściÂą. WziĂŞÂło w nim udziaÂł kilkunastu kierowcĂłw z PrzedsiĂŞbiorstwa Komunikacji Miejskiej w Sosnowcu, jednej z 31 firm obsÂługujÂących przejazdy na terenie Komunikacyjnego ZwiÂązku Komunalnego GĂłrnoÂślÂąskiego OkrĂŞgu PrzemysÂłowego (KZK GOP). Przy okazji spotkania wyszÂły na jaw najpowaÂżniejsze problemy.

Dziewczyna na wĂłzku przed wejÂściem do autobusu. Fot.: Piotr StanisÂławski

Za daleko od krawĂŞÂżnika
– Gdy jadĂŞ autobusem, a kierowca zatrzymuje siĂŞ metr od krawĂŞÂżnika, to nie mam moÂżliwoÂści samodzielnego zjechania – tÂłumaczy Piotr Czarnota, poruszajÂący siĂŞ na wĂłzku pracownik Centrum Integracja w Katowicach, ktĂłry pomagaÂł w szkoleniu. – Nawet kÂładka jest wtedy za krĂłtka.

To bardzo waÂżne nie tylko dla osĂłb na wĂłzkach, ale teÂż poruszajÂących siĂŞ o kulach, niewidomych i sÂłabowidzÂących, jak rĂłwnieÂż dla osĂłb niskiego wzrostu. Kierowcy o tym wiedzÂą, jednak z ich punktu widzenia jest to bardziej skomplikowane. Wina nie zawsze jest po ich stronie. Problemem, szczegĂłlnie dla autobusĂłw przegubowych, mogÂą byĂŚ Âźle skonstruowane przystanki.

– Zatoczka moÂże byĂŚ za ciasna albo mieĂŚ wysoki krawĂŞÂżnik i autobusowi grozi zahaczenie naro-Âżem i uszkodzenie – tÂłumaczy PaweÂł Kabat, kierowca, ktĂłry braÂł udziaÂł
w szkoleniu. JeÂździ niskopodÂłogowymi solarisami, jelczami i MAN-ami. – Czasami teÂż w zatokach stojÂą zaparkowane auta albo w czasie remontĂłw le¿¹ materiaÂły budowlane.
Zaznacza jednak, Âże jest coraz mniej Âźle wyprofilowanych przystankĂłw, bo sÂą przebudowywane.

Szkolenie. Fot.: ÂŁukasz StrÂączek

Autobus nie klĂŞka
Niestosowanie w autobusach przyklĂŞku to kolejna bolÂączka. Podczas szkolenia kierowcy usiedli na wĂłzkach, by wsi¹œÌ do autobusu lub z niego siĂŞ wydostaĂŚ. – Gdy nie wiedzieli, czy zjadÂą, czy upadnÂą, to byli w stanie zeskoczyĂŚ z wĂłzka – mĂłwi Justyna CuÂże, pracownik Centrum Integracja w Krakowie, jedna z prowadzÂących szkolenie. – Osoba na wĂłzku nie zeskoczy. MyÂślĂŞ, Âże poznali powagĂŞ sytuacji.

PrzyklĂŞk jest teÂż istotny dla osĂłb o obniÂżonej sprawnoÂści: starszych, poruszajÂących siĂŞ o kulach, ale i dla rodzicĂłw z wĂłzkami.

NierozkÂładalna kÂładka
Rozk³adanie platformy zawsze wzbudza kontrowersje. Kierowca musi wyjœÌ z kabiny i szarpaÌ siê z k³adk¹, co zabiera czas. Tymczasem jest ona niezbêdna, szczególnie dla osób poruszaj¹cych siê na wózkach elektrycznych, za ciê¿kich, by je nosiÌ.

– RozkÂłady jazdy sÂą napiĂŞte, ale otwieranie kÂładek nie zdarza siĂŞ czĂŞsto – uwaÂża PaweÂł Kabat. – RozÂłoÂżenie i zÂłoÂżenie trwa okoÂło minuty.

Szkolenie. Fot.: ÂŁukasz StrÂączek

Czas poœwiêcony obs³udze platformy zwykle nie jest problemem, mimo nierzadkiego zniecierpliwienia wspó³pasa¿erów. Kierowcy zwracaj¹ jednak uwagê, ¿e rêcznie otwierana platforma le¿y przy g³ównych drzwiach, dostaje siê do niej piach i inne zabrudzenia, wiêc nieu¿ywana potrafi siê tak zapiec, ¿e jest nie do ruszenia.

Przyciski poza zasiĂŞgiem
W autobusach jest duÂżo przyciskĂłw. SygnalizujÂą m.in. chĂŞĂŚ wyjÂścia z pojazdu, informujÂą kierowcĂŞ o potrzebie przyklĂŞku autobusu, otwierajÂą drzwi. – JeÂżeli przyciski sÂą zamontowane za wysoko, to osoba niskiego wzrostu, a ja niÂą jestem, nie moÂże samodzielnie otworzyĂŚ drzwi – mĂłwi Justyna CuÂże. – Gdy jestem sama na przystanku, to idĂŞ przed drzwi kierowcy.

Nie lepiej majÂą osoby na wĂłzkach. – PamiĂŞtam ze szkolenia sytuacjĂŞ w autobusie, rzekomo dostosowanym, gdy osoba na wĂłzku nie mogÂła uÂżyĂŚ Âżadnego przycisku, bo byÂły za wysoko – wspomina MichaÂł DĂŞbiec, osoba sÂłabowidzÂąca, inicjator szkolenia.

Przyciski nie s¹ te¿ przyjazne dla osób niewidomych. Nie jest im ³atwo je znaleŸÌ.

Szkolenie. Fot.: ÂŁukasz StrÂączek

Dla kierowców sporym zaskoczeniem by³o to, ¿e z bia³ymi laskami chodz¹ nie tylko osoby niewidome, ale i s³abowidz¹ce. To z myœl¹ o nich porêcze i pod³oga przy drzwiach s¹ jaskrawo¿ó³te. Niezmiernie istotne s¹ te¿ dŸwiêkowe informacje o przystankach, czêsto, niestety, niew³¹czane. Podczas szkolenia mieli oni okazjê poczuÌ, jak to jest nie widzieÌ.

– Kiedy z zasÂłoniĂŞtymi oczami wchodzili do autobusu, byli skonsternowani, nie wiedzieli, gdzie sÂą progi, czasem nie mieli za co zÂłapaĂŚ, dostawali po gÂłowie nisko zamontowanymi uchwytami – opowiada MichaÂł DĂŞbiec.

ÂŚwiĂŞty rozkÂład
Kierowcy deklarujÂą Âżyczliwe podejÂście do pasaÂżerĂłw z niepeÂłnosprawnoÂściÂą. Có¿ z tego, skoro muszÂą "goniĂŚ rozkÂład", zwÂłaszcza w godzinach szczytu. – Nie wiedziaÂłem, Âże aÂż tak muszÂą siĂŞ ÂśpieszyĂŚ – mĂłwi MichaÂł DĂŞbiec. – PodejrzewaÂłem, Âże czĂŞÂściej ze zÂłej woli kierowca nie wychodzi i nie rozkÂłada platformy. ZaskoczyÂło mnie, Âże w razie opóŸnienia, nawet z waÂżnego powodu, majÂą nieprzyjemnoÂści. Zasady, ktĂłre sÂą im narzucone, wykluczajÂą ich pomoc we wciÂągniĂŞciu wĂłzka.

Wiedza pog³êbiona
Warto wiedzieĂŚ, Âże pasaÂżer z niepeÂłnosprawnoÂściÂą moÂże pomĂłc kierowcy, np. zakomunikowaĂŚ mu zamiar wejÂścia do pojazdu. – Nie naleÂży wsiadaĂŚ ostatnimi drzwiami, w pierwszych lub drugich jest siĂŞ najlepiej widocznym – tÂłumaczy PaweÂł Kabat. – Czasami podjeÂżdÂżam autobusem ÂśredniopodÂłogowym, ktĂłry ma niskÂą podÂłogĂŞ w pierwszych i drugich drzwiach, ale ludzie idÂą do tyÂłu, gdzie sÂą schody, a to z przodu sÂą miejsca dla osĂłb niepeÂłnosprawnych.

Warto byĂŚ widocznym i wewnÂątrz. – CzĂŞsto jeÂździ ze mnÂą pan o kulach – opowiada PaweÂł Kabat. – Gdy usiÂądzie, to podnosi rĂŞkĂŞ. Wtedy wiem, Âże jest bezpieczny i mogĂŞ ruszaĂŚ.

Szkolenie. Fot.: ÂŁukasz StrÂączek

Bezproblemowa rozmowa
SzkolÂący i szkoleni zgodnie przyznali, Âże ich zetkniĂŞcie siĂŞ byÂło potrzebne. – Kierowcy byli bardzo otwarci – podkreÂśla Justyna CuÂże. – MoÂżna byÂło wyczuĂŚ, Âże chcÂą coÂś poprawiĂŚ, Âże sÂą pozytywnie nastawieni do tematu. Pytali wiĂŞc, jak pomĂłc osobie niewidomej przy wsiadaniu albo dlaczego nie trzymaĂŚ wĂłzka inwalidzkiego za koÂła. Dowiedzieli siĂŞ m.in. Âże zawsze naleÂży zapytaĂŚ, czy i jak pomĂłc. Osoby z ró¿nymi rodzajami niepeÂłnosprawnoÂści potrzebujÂą ró¿nej pomocy. – Szkoleni kierowcy majÂą kilkunastoletnie doÂświadczenie w pracy za kierownicÂą, ale dopiero teraz ustandaryzowano ich wiedzĂŞ – tÂłumaczy Piotr Czarnota.

Co stanowi problem
Szkolenie powsta³o z inspiracji Micha³a Dêbca, który od powrotu na Œl¹sk po latach mieszkania w Warszawie zwraca³ uwagê KZK GOP na potrzeby pasa¿erów z ró¿nymi niepe³nosprawnoœciami. W rodzinnych Gliwicach by³ rozczarowany poziomem obs³ugi osób z niepe³nosprawnoœciami.

– PomyÂślaÂłem sobie, Âże byĂŚ moÂże zarzÂądca transportu, czyli KZK GOP nie ma kogo zapytaĂŚ o zdanie – wspomina. – CzĂŞsto ludzie denerwujÂą siĂŞ, Âże coÂś nie jest dostosowane, i piszÂą skargi. NaleÂżaÂło naÂświetliĂŚ problem i zaproponowaĂŚ wyjÂście. CieszĂŞ siĂŞ, Âże KZK GOP poszukuje rozwiÂązaĂą.

Kierowcy sÂą najbliÂżej pasaÂżera i ich postawa ksztaÂłtuje u podró¿nych obraz caÂłej komunikacji miejskiej. – Powinno siĂŞ wyszkoliĂŚ wszystkich kierowcĂłw w regionie – proponuje DĂŞbiec. – Niewiele osĂłb wie, jak pomagaĂŚ osobom z niepeÂłnosprawnoÂściÂą. Szkolenie pozwoliÂło uwraÂżliwiĂŚ kierowcĂłw na potrzeby pasaÂżerĂłw, ktĂłrzy czĂŞsto egzystujÂą tylko dziĂŞki wsparciu innych. Mam pewnoœÌ, Âże bĂŞdÂą umieli pomĂłc czÂłowiekowi z bia³¹ laskÂą lub na wĂłzku.

Przycisk stop w autobusie. Fot.: Clyde Steven

Komunikacja zwrotna
Konstruktywne uwagi pasa¿erów s¹ dla obs³uguj¹cych komunikacjê miejsk¹ bardzo wa¿ne; nie tylko skargi, ale i sugestie, i pochwa³y. Wszelkie wnioski powinny byÌ imienne (i z adresem; anonimowe mog¹ nie byÌ rozpatrywane), niewskazane s¹ wulgaryzmy. Jeœli pismo dotyczy konkretnego zdarzenia, warto zapamiêtaÌ szczegó³y: datê, godzinê, miejsce, numer linii i numer boczny pojazdu.

Kontakty do instytucji obs³uguj¹cych komunikacjê miejsk¹ w ró¿nych miastach