Balsam peruwiañski (Balsamum Peruvianum), to wydzielina drzewa Myroxylon balsamum (nazwa polska – woniawiec balsamowy) z rodziny Motylkowatych. Jego nazwa jest myl±ca – nie pochodzi on bowiem z Peru. Jednym z g³ównych obszarów wystêpowania woniawca jest lesisty obszar w San Salvador, nad Oceanem Spokojnym, zwany te¿ „wybrze¿em balsamicznym”. Przymiotnik „peruwiañski” balsam otrzyma³ dlatego, i¿ jednym z g³ównych portów na szlaku exportowym tego surowca by³ peruwiañski port Callao w Limie. Drzewo produkuje wydzielinê w sposób naturalny, jednak w niewielkich ilo¶ciach. Metod± przemys³ow± balsam peruwiañski pozyskiwany jest na skutek uszkodzeñ mechanicznych lub termicznych. Patologiczn± wydzielinê otrzymuje siê poprzez zdjêcie kory, naciêcie i przypalanie pnia drzewa. Balsam zbiera siê do mokrych szmatek, które po nasi±kniêciu wygotowuje siê i wyciska.
Surowiec jest gêst±, ciemn± i nie wysychaj±c± ciecz±. Jego g³ównym sk³adnikiem jest cynameina – frakcja olejkowa bêd±ca mieszanin± benzoesanu benzylu i cynamonianu benzylu. Ma on przyjemny zapach, przypominaj±cy waniliê i cynamon.
Balsam ma w³a¶ciwo¶ci odka¿aj±ce, przeciwroztoczowe (m.in. przeciw¶wierzbowe), przeciwzapalne i pobudzaj±ce ziarninowanie. Stosowany jest najczê¶ciej zewnêtrznie w chorobach skóry – w szczególno¶ci w przypadku odmro¿eñ, odle¿yn, owrzodzeñ i hemoroidów. Na rynku dostêpnych jest szereg preparatów gotowych stosowanych w tych schorzeniach i zawieraj±cych balsam peruwiañski – m.in. Balsolan, Hemorectal, Rectosec czy Neo-Aesculan. Balsam poprawia kr±¿enie skórne, dlatego te¿ bywa sk³adnikiem ma¶ci stosowanych do nacierañ w przebiegu infekcji (preparaty gotowe to np. Pulmex, Depulol). Ze wzglêdu na ww. kr±¿enie stosuje siê go równie¿ w kompozycjach na skórê g³owy w przypadku ³ysienia na tle troficznym.
Fot. 1 - Balsam peruwiañski rozpuszcza siê w alkoholu i mo¿e byæ stosowany w postaci p³ynu.
Czê¶ciej ni¿ roztwory zastosowanie znajduj± ma¶ci (zwykle stosowane stê¿enia to 5-20%) i czopki.
Niestety surowiec mo¿e wywo³ywaæ alergie kontaktowe. Jego w³a¶ciwo¶ci alergizuj±ce zosta³y wykorzystane w testach p³atkowych jako wska¼nik alergii na kosmetyki.
Ze wzglêdu na przyjemny zapach balsam peruwiañski jest powszechnie stosowany w przemy¶le spo¿ywczym i kosmetycznym oraz perfumeryjnym. Mo¿e siê znale¼æ nawet w lepszych gatunkach tytoniu, czy papieru toaletowego.
Rp. Unguentum Kocha
Balsami peruv.
Parrafinum liq. aa 1,0
Vaselini albi ad 80,0
M.f.ung.
W przepisie tym parafina ciek³a bywa niekiedy zastêpowana roztworem silolu. Ma¶æ przyspiesza gojenie siê ran.
Fot. 2 - Balsam peruwiañski czasami tworzy niezgodno¶ci i wydziela siê z preparatu.
Balsam peruwiañski nie miesza siê dobrze z olejami mineralnymi (np. z parafin± z powy¿szej recepty). W recepturze powinien byæ rozcierany raczej z olejem rycynowym, gdy¿ po takim przygotowaniu bez problemu ³±czy siê z pod³o¿ami ma¶ciowymi. Preparacja z Oleum Ricini zapobiega tak¿e wydzielaniu siê balsamu peruwiañskiego z ma¶ci zawieraj±cych siarkê. Podobnie wygl±da przygotowywanie czopków – balsam nie miesza siê dobrze z olejem kakaowym i mo¿e wydzielaæ z przygotowanego ju¿ leku. Natomiast jego mieszanina z olejem r±cznikowym tworzy po po³±czeniu z olejem kakaowym trwa³± emulsjê. Oleum Ricini umo¿liwia równie¿ bezproblemowe po³±czenie tego surowca ze smalcem wieprzowym.
Fot. 3 - Balsam peruwiañski nie miesza siê dobrze
z olejami mineralnymi (próbka po lewej).
Du¿o lepiej balsam ³±czy siê z olejem r±cznikowym (próbka po prawej).
Rp. Unguentum Nigrum (ma¶æ Mikulicza, ma¶æ lapisowa, Unguentum argenti nitrici cum balsamo peruviano)
Argenti nitratis 1,0
Balsami peruviani 10,0
Vaselini flavi ad 30,0
M.f.ung.
Azotan srebra nale¿y rozpu¶ciæ w kilku kroplach wody (oko³o 2 gramy), a balsam peruwiañski rozetrzeæ w 10,0 g oleju rycynowego.
Receptura powy¿sza ta zosta³a opracowana przez Jana Mikulicza-Radeckiego, wybitnego wroc³awskiego lekarza, uwa¿anego za pioniera nowoczesnej chirurgii. Stosowana jest na trudno goj±ce siê rany oraz jako ¶rodek bakteriobójczy. Mo¿liwo¶æ po³±czenia balsamu peruwiañskiego z azotanem srebra jest szczególnie warto¶ciowa w przypadku leczenia opornego tr±dziku z nasilonym zaka¿eniem bakteryjnym lub roztoczowym.
http://www.aptekarzpolski.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=401&Itemid=85
