[kwiatek_1982]

Oparzenie to uraz tkanek spowodowany dziaÂłaniem wysokiej temperatury (90% oparzeĂą), pÂłynĂłw ÂżrÂących (5%) oraz prÂądu elektrycznego lub wyÂładowania atmosferycznego (5%).
W zaleÂżnoÂści od temperatury i czasu jej dziaÂłania uszkodzenia tkanek wahajÂą siĂŞ od przemijajÂących zmian zapalnych (zaczerwienienie, obrzĂŞk) aÂż do nieodwracalnych zmian – martwicy.
KaÂżde oparzenie uszkadza funkcjĂŞ ochronnÂą skĂłry. W wyniku oparzenia znacznej powierzchni ciaÂła organizm traci duÂże iloÂści pÂłynĂłw tkankowych, soli i biaÂłka. Takie rany Âłatwo ulegajÂą zakaÂżeniu, co moÂże prowadziĂŚ do powstania ropni i duÂżych blizn.
Ciê¿koœÌ oparzenia oraz rokowanie ustalane jest na podstawie rozmiarów oparzenia, jego lokalizacji oraz wieku ofiary (gorzej rokuj¹ dzieci i ludzie starsi).
Ryzyko oparzenia jest najwiĂŞksze u 5. letnich dzieci.
Niestety wbrew pozorom, im mniejsza bolesnoœÌ przy rozleg³ych oparzeniach tym rokowanie jest gorsze.
O rozmiarze oparzenia decyduje powierzchnia i g³êbokoœÌ.
PowierzchniĂŞ oparzenia okreÂśla „ReguÂła 9” Wallacea: powierzchnia ciaÂła oparzonego podzielona jest na pola, ktĂłre stanowiÂą 9% lub 18% caÂłkowitej powierzchni ciaÂła.
U dorosÂłych: gÂłowa stanowi 9%, przednia i tylnia powierzchnia tuÂłowia po 18%, kaÂżda
z koùczyn górnych po 9%, krocze 1%, ka¿da koùczyna dolna po 18%. U dzieci poni¿ej 5. roku ¿ycia g³owa stanowi 18%, koùczyny górne po 9%, koùczyny dolne po 14% i tu³ów ³¹cznie 36%.
Podzia³ g³êbokoœci oparzeù:
·   I stopieĂą. Oparzenie obejmuje tylko naskĂłrek, widzimy rumieĂą i obrzĂŞk skĂłry, poszkodowany zgÂłasza bĂłl.
·   II stopieĂą. Uszkodzenie dotyczy naskĂłrka i powierzchownej warstwy skĂłry wÂłaÂściwej. SkĂłra jest zaczerwieniona, powstajÂą na niej pĂŞcherze, czucie jest zachowane.
·   III stopieĂą. Martwica caÂłego naskĂłrka i skĂłry wÂłaÂściwej, moÂże obejmowaĂŚ teÂż tkanki znajdujÂące siĂŞ poniÂżej skĂłry: skĂłra jest sucha, biaÂła lub szara, moÂże byĂŚ ze strupem, brak jest czucia bĂłlu.
Stopnie kliniczne oparzeĂą:
·   oparzenia zaliczamy do lekkich jeÂżeli obejmujÂą: I i II stopieĂą poniÂżej 15% powierzchni ciaÂła lub III stopieĂą poniÂżej 5%
·   oparzenia zaliczamy do Âśrednich jeÂśli obejmujÂą I i II stopieĂą od 15% do 30% powierzchni ciaÂła lub III stopieĂą poniÂżej 10%
·   oparzenia zaliczamy do ciĂŞÂżkich gdy obejmujÂą I i II stopieĂą powyÂżej 30% powierzchni ciaÂła lub III stopieĂą powyÂżej 10% lub III stopieĂą dotyczÂący twarzy, stĂłp i rÂąk lub oparzenia drĂłg oddechowych
PostĂŞpowanie:
1.   OdsuniĂŞcie poszkodowanego do ÂźrĂłdÂła ciepÂła.
2.   Ugaszenie odzieÂży. Przyczepiony do ubrania palÂący siĂŞ materiaÂł musi zostaĂŚ usuniĂŞty, podczas gdy przyczepiony do skĂłry powinien tam pozostaĂŚ.
3.   Zabezpieczenie droÂżnoÂści drĂłg oddechowych (naleÂży usun¹Ì oparzonego
z pomieszczenia zadymionego)
4.   Natychmiastowe schÂładzanie zimnÂą wodÂą oparzonej powierzchni przez kilkanaÂście minut (zmniejsza to stopieĂą oparzenia, poniewaÂż zimna woda odbiera oparzonej skĂłrze ciepÂło, dziaÂła przeciwobrzĂŞkowo a ponadto uÂśmierza bĂłl). NaleÂży pamiĂŞtaĂŚ, Âże woda powinna byĂŚ czysta i mieĂŚ temperaturĂŞ ok. 20 st.C. MoÂżna zanurzyĂŚ poszkodowanego w wannie, na co najmniej 20 minut.
5.   Przy oparzeniach w obrĂŞbie jamy ustnej i gardÂła poszkodowany powinien pÂłukaĂŚ gardÂło zimnÂą wodÂą albo ssaĂŚ kawaÂłki lodu.
6.   W przypadku oparzeĂą chemicznych np. kwasem lub zasadÂą, naleÂży spÂłukiwaĂŚ oparzonÂą powierzchniĂŞ strumieniem bie¿¹cej wody przez 15 minut. Jedynie
w przypadku ofiar oparzonych wapnem niegaszonym przed zmywaniem oparzonej powierzchni naleÂży najpierw na sucho wytrzeĂŚ wapno ze skĂłry.
7.   Trzeba koniecznie zdj¹Ì obrÂączki, pierÂścionki, krawat itp. – ze wzglĂŞdu na szybko pojawiajÂący siĂŞ obrzĂŞk.
8.   W celu unikniĂŞcia zakaÂżenia naleÂży zaopatrzyĂŚ ranĂŞ jaÂłowym opatrunkiem.
9.   W przypadku stwierdzenia objawĂłw wstrzÂąsu naleÂży uÂłoÂżyĂŚ poszkodowanego
w pozycji przeciw wstrzÂąsowej.
10.   NaleÂży przewieŸÌ oparzonego do szpitala.
Czego nie wolno robiĂŚ:
·   Po oparzeniu nie wolno zrywaĂŚ ubrania, ktĂłre przykleiÂło siĂŞ do skĂłry, naleÂży ostroÂżnie ÂściÂągaĂŚ pozosta³¹ odzieÂż.
·   W przypadku oparzeĂą o duÂżej powierzchni, ciaÂło naleÂży schÂładzaĂŚ tylko wilgotnymi chustami, nie wolno polewaĂŚ bie¿¹cÂą zimnÂą wodÂą!
·   Nie wolno stosowaĂŚ na ÂświeÂże oparzenie Âżadnych maÂści, kremĂłw lub innych powszechnie stosowanych okÂładĂłw np. z kwaÂśnego mleka.
·   Nie wolno neutralizowaĂŚ kwasĂłw zasadami i odwrotnie, jedynym i najlepszym Âśrodkiem leczniczym jest woda.
Udar cieplny jest stanem zagro¿enia ¿ycia, w którym temperatura cia³a niekontrolowanie wzrasta, ustaje pocenie siê i mo¿e dojœÌ do utraty przytomnoœci spowodowanej wyczerpaniem siê lub ca³kowitym brakiem mechanizmów reguluj¹cych ciep³otê cia³a.
Organizm ludzki utrzymuje sta³¹ temperaturê dziêki wielu mechanizmom regulacyjnym. Przed nadmiernym przegrzaniem broni siê, oddaj¹c ciep³o do otoczenia np. poprzez rozszerzenie naczyù skórnych i zwiêkszone pocenie siê. Mo¿liwoœci regulacji ciep³oty cia³a s¹ jednak ograniczone, szczególnie w gor¹cym i wilgotnym klimacie, gdy wilgotnoœÌ wzglêdna przekracza 75%. Nale¿y pamiêtaÌ, ¿e do udaru cieplnego mo¿e dojœÌ tak¿e wtedy, gdy przebywa siê zbyt d³ugo w samochodzie (szczególnie dzieci!) podczas upalnych dni.
Objawy:
·   zaczerwieniona, gorÂąca i sucha skĂłra
·   wysoka temperatura ciaÂła
·   chwiejny chĂłd
·   przyÂśpieszone tĂŞtno
·   przyÂśpieszony oddech
·   bĂłl i zawroty gÂłowy
·   nudnoÂści, wymioty
·   mrowienie koĂączyn
·   moÂże dojœÌ do wzmoÂżenia odruchĂłw i napadĂłw drgawek
·   zaburzenia ÂświadomoÂści
·   z czasem takÂże zatrzymanie kr¹¿enia
PostĂŞpowanie:
1.   Przeniesienie poszkodowanego w ciemne i chÂłodne miejsce, uÂłoÂżenie w pozycji pó³ siedzÂącej, gdy poszkodowany jest przytomny (lub przynajmniej uniesienie gÂłowy).
2.   UdroÂżnienie drĂłg oddechowych i kontrola waÂżnych funkcji Âżyciowych.
3.   Rozebranie poszkodowanego.
4.   Jak najszybsze obniÂżenie temperatury ciaÂła poprzez polewanie zimnÂą wodÂą, owiniĂŞcie caÂłego ciaÂła ³¹cznie z gÂłowÂą mokrymi, zimnymi chustami, wachlowanie powietrzem.
5.   Opieka nad poszkodowanym do czasu przybycia lekarza.