dla MÂłodych i nie tylko z zapalnymi chorobami tkanki ÂłÂącznej

A teraz coÂś bardziej “dla ciaÂła”
A: Wygodnie jest uÂżywaĂŚ lekkiego kubka/szklanki z duÂżym uchem, Âżeby moÂżna byÂło chwyciĂŚ ucho wszystkimi palcami dÂłoni.
D: To dziaÂła. Sama tak robiĂŞ.
A: Dobrze jest, niosÂąc np. kubek z gorÂącÂą herbatÂą, oprzeĂŚ go na rĂŞkawie przedramienia drugiej rĂŞki - wtedy ciĂŞÂżar kubka rozkÂłada siĂŞ na obie rĂŞce i jest mniejsze prawdopodobieĂąstwo, Âże naczynie wypadnie nam z rĂŞki. (ryc. 1)
D: Sama wynalazÂłam takie rozwiÂązanie juÂż wiele lat temu.
A: Czasem, jak bolÂą palce u rÂąk, wybranie numeru w telefonie moÂże byĂŚ dla Ciebie trudne. MoÂżesz uÂłatwiĂŚ sobie tĂŞ czynnoÂśĂŚ uÂżywajÂąc oÂłĂłwka.
A: JeÂśli uÂżywasz na co dzieĂą plecaka, to staraj siĂŞ, aby paski byÂły moÂżliwie krĂłtkie i plecak przylegaÂł do Twoich plecĂłw (a nie swobodnie zwisaÂł z ramion). DziĂŞki temu plecy bĂŞdÂą pracowaÂły w prawidÂłowej pozycji i bĂŞdÂą mniej bolaÂły.
D: Poza tym bĂŞdzie duÂżo wygodniej
A: JeÂśli bĂŞdziesz nosiĂŚ plecak zaÂłoÂżony symetrycznie na oba ramiona, a nie przewieszony przez jedno ramiĂŞ, bĂłle plecĂłw bĂŞdÂą mniej dokuczliwe, gdyÂż ramiona bĂŞdÂą pracowaÂły w prawidÂłowej pozycji.
A: Lepiej nie dÂźwigaj ciĂŞÂżkich rzeczy - jeÂśli nie musisz. Noszenie ciĂŞÂżarĂłw moÂże nadwerĂŞÂżyĂŚ TwĂłj krĂŞgosÂłup, nogi, rĂŞce. Lepiej przenieÂśĂŚ coÂś w czĂŞÂściach (np. po jednej siatce zakupĂłw w kaÂżdej rĂŞce), chodzÂąc kilka razy.
D: Owszem, ale nie zawsze da siĂŞ tego uniknÂąĂŚ. Trzeba byĂŚ po prostu rozsÂądnym i unikaĂŚ dÂźwigania przede wszystkim wtedy, gdy choroba jest aktywna. Ja nieraz muszĂŞ wybieraĂŚ - albo zrobiĂŞ coÂś sama nadwerĂŞÂżajÂąc siĂŞ i bĂŞdĂŞ czuÂła bĂłl przez wiele godzin, albo poproszĂŞ kogoÂś o pomoc.
A: Lubisz taĂączyĂŚ? To bardzo dobrze! Tylko raczej staraj siĂŞ unikaĂŚ bardzo szybkich i energicznych ruchĂłw, skokĂłw, aby nie forsowaĂŚ siĂŞ zbytnio. Wszystko, co nie wywoÂłuje bĂłlu, jest dozwolone!
D: Parkiet jest moim Âżyciem! Aczkolwiek na ostatniej imprezie za wysoko podskoczyÂłam i zwichnĂŞÂłam sobie chorÂą stopĂŞ...
A: Staraj siĂŞ unikaĂŚ sÂłoĂąca. DÂługie przebywanie na sÂłoĂącu moÂże pogorszyĂŚ Twoje samopoczucie. JeÂśli chorujesz na toczeĂą, to po przebywaniu na sÂłoĂącu mogÂą Ci siĂŞ pojawiĂŚ czerwone zmiany na twarzy. Aby tego uniknÂąĂŚ, latem moÂżna uÂżywaĂŚ kremu z filtrem przeciwsÂłonecznym 60.
A: JeÂśli zauwaÂżysz, Âże w kolanie robi Ci siĂŞ przykurcz - staraj siĂŞ jak najczĂŞÂściej siadaĂŚ z wyprostowanym kolanem (pierwsze kilka minut moÂże boleĂŚ i byĂŚ nieprzyjemnie, najlepiej zajÂąĂŚ siĂŞ wtedy np. oglÂądaniem telewizji, ciekawÂą ksiÂąÂżkÂą, rozmowÂą). JeÂśli to nie bardzo pomaga - sprĂłbuj zrobiĂŚ sobie woreczek z piaskiem (o ciĂŞÂżarze do 1kg) i kÂładÂź go na wyprostowane (ile siĂŞ da) kolano kilka razy w tygodniu na tak dÂługo, jak wytrzymasz. Taki woreczek moÂżna sobie Âłatwo zrobiĂŚ z torby foliowej, a zamiast piasku moÂżna wziÂąĂŚ np. kilogram cukru.
D: Ja po prostu - nawet jak mnie bolÂą stawy - staram siĂŞ ich normalnie uÂżywaĂŚ np. prostowaĂŚ kolana przy chodzeniu. DziĂŞki temu, jak juÂż minie bĂłl, nie mam przykurczĂłw.
A: Staraj siĂŞ siadaĂŚ zawsze wygodnie, prosto i symetrycznie, abyÂś nie byÂł(a) przechylony(a) bardziej na ktĂłrÂąÂś ze stron.
A: Staraj siĂŞ wypoczywaĂŚ aktywnie, tzn. pĂłjÂśĂŚ na spacer, pojeÂździĂŚ na rowerze, poĂŚwiczyĂŚ - zamiast leÂżeĂŚ lub siedzieĂŚ przed telewizorem. OczywiÂście obejrzenie ciekawego programu lub filmu teÂż czasem jest jak najbardziej wskazane!:)
D: Ja wiĂŞkszoÂśĂŚ swoich wakacji spĂŞdzam w domu i czĂŞstÂą mojÂą rozrywkÂą sÂą wtedy wycieczki rowerowe i spacery. Uwielbiam rĂłwnieÂż graĂŚ w koszykĂłwkĂŞ i chodziĂŚ na basen. DziĂŞki ruchowi mniej mam problemĂłw ze sztywnieniem stawĂłw i mam dobrÂą kondycjĂŞ - nie mĂŞczy mnie codziennoÂśĂŚ: chodzenie po mieÂście, sprzÂątanie, wspinanie po schodach, taniec, dojeÂżdÂżanie na uczelniĂŞ itp.
A: JeÂśli czujesz siĂŞ nie najgorzej, prĂłbuj samodzielnie wykonywaĂŚ w domu wszystkie codzienne czynnoÂści (Âścielenie ÂłĂłÂżka, nakÂładanie skarpetek, mycie siĂŞ, krojenie chleba, sprzÂątanie), aby Twoje stawy “nie zapomniaÂły”, jak siĂŞ to robi (zdarzyÂło mi siĂŞ kiedyÂś, Âże po kilkunastotygodniowym okresie, kiedy sama nie nakÂładaÂłam sobie skarpetek, miaÂłam problemy z tÂą czynnoÂściÂą i musiaÂłam uczyĂŚ siĂŞ jej od nowa). Staraj siĂŞ wykonywaĂŚ te czynnoÂści samodzielnie nawet wtedy, kiedy sprawiajÂą Ci one trochĂŞ problemu i bĂłlu - to po kilkunastu dniach, kiedy nabierzesz wprawy w danej czynnoÂści, prawdopodobnie minie.
D: Ja teÂż miaÂłam niedawno podobnÂą sytuacjĂŞ: Gdy bĂłle byÂły trochĂŞ silniejsze niÂż zwykle, codziennie prosiÂłam kogoÂś o pomoc przy wstaniu z ÂłĂłÂżka. Po kilkunastu dniach, kiedy juÂż bĂłle zmniejszyÂły siĂŞ, nie potrafiÂłam sama wstaĂŚ. W wieku 22 lat uczyĂŚ siĂŞ wstawaĂŚ z ÂłĂłÂżka - Âśmieszne, nie?
A: CzĂŞsto spĂŞdzamy przed ekranem, nad ksiÂąÂżkÂą itp. wiele godzin, wtedy dobrze jest robiĂŚ sobie maÂłe przerwy co 20 min: wstaĂŚ, przeciÂągnÂąĂŚ siĂŞ, zaparzyĂŚ sobie herbatĂŞ, otworzyĂŚ okno itp. DziĂŞki temu stawy bĂŞdÂą nam mniej sztywniaÂły!
D: To prawda, jak siedzĂŞ bez przerwy przez godzinĂŞ, to potem mam problemy ze wstaniem z krzesÂła.
A: Czasem mamy problem z pisaniem - trudno jest nam utrzymaĂŚ w rĂŞku cienki dÂługopis; dlatego najlepiej uÂżywaĂŚ grubych dÂługopisĂłw/oÂłĂłwkĂłw lub nabyĂŚ specjalnÂą nakÂładkĂŞ pogrubiajÂącÂą na dÂługopisD: Tak... Ja cienkimi dÂługopisami w ogĂłle nie mogĂŞ pisaĂŚ, zawsze kupujĂŞ sobie grube.
A: W kuchni najwygodniej jest uÂżywaĂŚ noÂży do krojenia z grubÂą rÂączkÂą, aby moÂżna byÂło swobodnie caÂłÂą rÂączkĂŞ objÂąĂŚ palcami i ÂścisnÂąĂŚ.
D: Mnie wystarcza zwyczajny nĂłÂż, byle tylko byÂł bardzo ostry, bo wtedy nie muszĂŞ przy krojeniu tak silnie naciskaĂŚ na ostrze.
A: JeÂśli masz takÂą moÂżliwoÂśĂŚ - kupuj raczej wysokie buty, tzn. siĂŞgajÂące powyÂżej kostki, gdyÂż takie obuwie chroni bardziej stawy stopy przed urazem i znieksztaÂłceniem.
D: Tak? Nikt mi o tym wczeÂśniej nie powiedziaÂł, a przecieÂż chorujĂŞ juÂż tyle lat...
A: Masz bĂłle szyi? Problem z czytaniem? KsiÂąÂżkĂŞ moÂżna ustawiĂŚ na stojaku, ÂżebyÂś nie musiaÂł(a) nadwerĂŞÂżaĂŚ szyi – ja kupiÂłam sobie stojak na nuty w sklepie muzycznym i doskonale sÂłuÂży mi on do czytania!
D: MoÂżna rĂłwnieÂż zrobiĂŚ to inaczej: Mam w domu biurko. Spod jego blatu wysuwa siĂŞ pĂłÂłeczka na klawiaturĂŞ komputera. Ja stawiam sobie ksiÂąÂżkĂŞ na tej pĂłÂłeczce i opieram jÂą o blat biurka - ksiÂąÂżka stoi ukosem, a ja siedzÂąc na niskim fotelu mam tekst na wysokoÂści swoich oczu.
A: W naszych chorobach mogÂą siĂŞ robiĂŚ obrzĂŞki nĂłg. MoÂżna temu nieco zaradziĂŚ noszÂąc skarpetki zwane “bezuciskowymi”. Skarpetki takie nie wpijajÂą siĂŞ gumkÂą w ÂłydkĂŞ, co pozwala na lepsze krÂąÂżenie krwi i zmniejszenie obrzĂŞkĂłw.
D: Ja z innego powodu noszĂŞ skarpetki bezuciskowe: Po prostu Âłatwiej je nakÂładaĂŚ, kiedy bolÂą mnie palce u rÂąk.
A: Dbajmy o wagĂŞ, aby nasze stawy, miĂŞÂśnie, serce nie byÂły zbytnio obciÂąÂżone. Najlepiej poradziĂŚ siĂŞ swojego lekarza prowadzÂącego, czy powinnaÂś (powinieneÂś) schudnÂąĂŚ lub moÂże utyĂŚ?
D: Byle nie przesadziĂŚ z tym „dbaniem o siebie” i odchudzaniem. To prawda: nadwaga moÂże przeciÂąÂżaĂŚ nasz organizm, ale niedowaga moÂże byĂŚ rĂłwnieÂż bardzo szkodliwa, bo wtedy mamy za maÂło energii do zwalczania choroby!
A: JeÂśli masz takÂą moÂżliwoÂśĂŚ, warto zapisaĂŚ siĂŞ na basen. W wodzie ciaÂło relaksuje siĂŞ poprzez ruch. Nie trzeba wcale robiĂŚ specjalnych ĂŚwiczeĂą, wystarczy, jak trochĂŞ popÂływasz, zagrasz w piÂłkĂŞ, ponurkujesz itp.
D: Basen to fantastyczna sprawa! Ja specjalnie w wieku 21 lat nauczyÂłam siĂŞ pÂływaĂŚ, aby mĂłc bezpiecznie bawiĂŚ siĂŞ i ĂŚwiczyĂŚ na basenie. Tylko jeszcze z nurkowaniem kiepsko mi idzie...
A: JeÂśli masz ochotĂŞ zadbaĂŚ nieco o swĂłj jadÂłospis, to polecam kilka rzeczy:
·   unikanie soli (ja po kilku latach choroby przyzwyczaiÂłam siĂŞ nawet do niesolonych ziemniakĂłw i makaronu:), gdyÂż niektĂłre leki zaburzajÂą usuwanie soli z organizmu, a gromadzÂąca siĂŞ w ciele sĂłl powoduje tworzenie siĂŞ obrzĂŞkĂłw (zachowajmy we wszystkim umiar:)
·   miĂŞdzy posiÂłkami lepiej nie podjadaĂŚ, szczegĂłlnie sÂłodyczy
·   warto jest zjeÂśĂŚ codziennie jakiÂś owoc lub warzywo
·   lepiej nie popijaĂŚ lekĂłw sokiem (szczegĂłlnie grejpfrutowym i Âżurawinowym, gdyÂż to zaburza wchÂłanianie lekĂłw), kawÂą, alkoholem
·   jeÂśli jest wybĂłr - dobrze jest wybieraĂŚ chudsze miĂŞso, bez tÂłuszczu,np. drobiowe, a takÂże ryby
·   czĂŞÂściej jadaĂŚ galaretki
·   smaÂżone potrawy sÂą ciĂŞÂżkostrawne, wiĂŞc lepiej ich unikaĂŚ
·   potrawy z barĂłw szybkiej obsÂługi („fast food’Ăłw), np. frytki, hamburgery itp. sÂą bardzo niezdrowe, wiĂŞc lepiej ich takÂże unikaĂŚ
D: U mnie bardzo dÂługo trwaÂło przestawianie siĂŞ na tĂŞ “dietĂŞ”, ale dziÂś juÂż nawet machinalnie stosujĂŞ siĂŞ do „zasad zdrowego Âżywienia”. DziĂŞki przestrzeganiu tych paru zasad lepiej siĂŞ czujĂŞ i tolerujĂŞ leki.
A: JeÂśli uÂżywasz w domu komputera i masz trochĂŞ wolnego czasu, naucz siĂŞ uÂżywaĂŚ klawiatury w sposĂłb bezwzrokowy, tzn. bez patrzenia na niÂą. W ten sposĂłb moÂżesz zadbaĂŚ o szyjĂŞ. Nawet jak Ci teraz nie dokucza, warto to zrobiĂŚ! Nieraz okazuje siĂŞ, Âże krĂŞgosÂłup szyjny jest rĂłwnieÂż zajĂŞty przez chorobĂŞ, pomimo Âże nie odczuwasz w szyi Âżadnych dolegliwoÂści i masz zachowanÂą peÂłnÂą ruchomoÂśĂŚ szyi.
D: JeÂśli sprawia Ci trudnoÂśĂŚ pisania na klawiaturze bez patrzenia, sprĂłbuj oprzeĂŚ jÂą o coÂś, np. o pudeÂłko tak, aby klawiatura zmieniÂła kÂąt nachylenia.