[62norbi]

NiepeÂłnosprawnik po Warszawie
Autor: Paulina CapaÂła. Fot.: www.sxc.hu, ÂŹrĂłdÂło: NGO.pl

Wystarczy miarka i poziomica. Pomiary nie s¹ skomplikowane. Studenci podczas specjalnego szkolenia ucz¹ siê, jak postrzegaÌ i badaÌ przestrzeù pod k¹tem dostêpnoœci dla osób niepe³nosprawnych. Wizycie w ka¿dej opisywanej placówce towarzyszy kwestionariusz, ale wiêkszoœÌ pomiarów opiera siê na wra¿liwoœci pomiarowców. Zebrane i przetworzone dane tworz¹ póŸniej internetow¹ bazê www.mobidat.pl - czyli Niepelnosprawnik po Warszawie.

Warszawa. Fot.: www.sxc.huPaulina Capa³a: Jesteœmy ju¿ w miarê oswojeni z myœl¹, ¿e poruszanie siê po mieœcie jest wyzwaniem dla osób niepe³nosprawnych ruchowo. CzêœÌ placówek dostosowuje siê do ich potrzeb. Wy badacie równie¿ udogodnienia niezbêdne dla innych typów niepe³nosprawnoœci na przyk³ad intelektualnej? Na co w przypadku tej grupy warto zwróciÌ uwagê?
MaÂłgorzata Peretiatkowicz (Fundacja TUS): - NajwaÂżniejsze dla nich udogodnienia, ktĂłre powinny mieĂŚ placĂłwki to pomoc pracujÂących tam osĂłb, a takÂże informacja obrazkowa, bo nie wszystkie osoby przyswajajÂą tekst pisany. Warto patrzeĂŚ w tej sytuacji na dzieci - obrazki, proste, graficzne komunikaty sÂą bardzo pomocne.

Lobbujecie na rzecz wprowadzenia zmian w sferze informacji wizualnej?
Z za³o¿enia nie mo¿emy wykorzystywaÌ zebranych w ramach projektu danych do jakiegokolwiek lobbingu. Oczywiœcie nie zmienia to faktu, ¿e mo¿emy zabraÌ g³os w debacie dotycz¹cej na przyk³ad dostosowywania metra. Po prostu mamy do tego odpowiedni¹ wiedzê i informacje. Instytucje samodzielnie korzystaj¹ z naszej bazy i tak na przyk³ad Urz¹d Dzielnicy Œródmieœcie poprawi³ pochylniê dla petentów poruszaj¹cych siê na wózku, bo wed³ug naszych obliczeù by³a zbyt stroma. Wiele z instytucji, które zbadaliœmy interesuje siê wynikami pomiarów i póŸniej nas pyta, co nale¿a³oby poprawiÌ. Mam nadziejê, ¿e baza siê rozroœnie i pozwoli na tworzenie statystyk dostêpnoœci a urzêdnicy bêd¹ mogli j¹ wykorzystywaÌ jeszcze lepiej. Jeœli chodzi o Œródmieœcie, to muszê powiedzieÌ, ¿e dzielnica by³a zainteresowana tym, co stworzyliœmy. Szczególnie wynikami pomiaru budynków bezpoœrednio jej podlegaj¹cych, bo wiêkszoœÌ opisanych budynków to przecie¿ siedziby firm prywatnych.

Czy mieliÂście jakiÂś system kwalifikujÂący miejsce do pomiaru?
Studenci, który dokonuj¹ pomiarów dostaj¹ rewir - czyli obszar do zbadania wyznaczony konkretnymi ulicami i po nim siê poruszaj¹. To oni bior¹ na siebie ciê¿ar dostania siê do ró¿nych miejsc. Zdarza siê te¿ tak, ¿e wymagane jest specjalne zezwolenie, wtedy wszelkie formalnoœci bierzemy na siebie. Za³o¿enie projektu jest proste: badamy mo¿liwie wszystko. Podczas zesz³ej edycji okaza³o siê, ¿e zdobycie zgody na pomiar koœcio³a jest jednym z wiêkszych wyzwaù. Na szczêœcie i to okaza³o siê mo¿liwe do wykonania. Mierzymy wszystko, bo jesteœmy przekonani, ¿e osoba niepe³nosprawna ma prawo bez przeszkód wejœÌ do banku, na pocztê, do urzêdu, koœcio³a, czy restauracji.

Budynki uÂżytecznoÂści publicznej sÂą lepiej do tego przystosowane?
Mog³oby siê tak wydawaÌ. Problem polega jednak na tym, ¿e wiele na przyk³ad urzêdów mieœci siê w budynkach zabytkowych, które podlegaj¹ konserwatorowi. To s¹ budynki, które w momencie powstawania nie by³y zupe³nie pomyœlane, jako funkcjonalne i przyjazne ludziom o ró¿nych typach niepe³nosprawnoœci. Teraz taka adaptacja jest niezwykle trudna, trzeba dbaÌ o zachowanie charakteru budynku, co ogranicza pole manewru. Czasami jest te¿ tak, ¿e nie da siê ju¿ zmieniÌ tego, ¿e klatka schodowa jest dla wózka po prostu zbyt w¹ska. Przyk³adem takiego budynku jest Urz¹d na Kujawskiej, tam poza wyjœciem do petenta na podwórko nie wiele da siê zrobiÌ. Klatka jest tak w¹ska, ¿e nie ma szans wybudowaÌ w niej windy. To nie jest problem tylko Warszawy, czy Polski. Na ca³ym œwiecie toczy siê dyskusja na ten temat. Co robiÌ: zachowywaÌ unikalny charakter zabytków architektury czy ingerowaÌ w jego spójnoœÌ i w ten sposób u³atwiaÌ ¿ycie niepe³nosprawnym?

Warszawa siĂŞ nad tym gÂłowi? SÂą jakieÂś pomysÂły, jak rozwiÂązaĂŚ ten problem?
W Polsce akurat siê o tym nie rozmawia. Natomiast w Berlinie, z którego przywêdrowa³ do nas pomys³ bazy Niepe³nosprawnik dyskusja jest naprawdê ¿ywa. Pamiêtam przypadek dotycz¹cy zabytkowych schodów w reprezentacyjnym budynku. Pytanie brzmia³o: k³aœÌ na schody odblaskowe kontrasty, i w ten sposób uniemo¿liwiÌ niektórym grupom osób dostêp do œrodka czy nie? Je¿eli mówimy o dostosowaniu budynków warto zwróciÌ uwagê, ¿e nie chodzi tu tylko o osoby niepe³nosprawne, chodzi tak¿e o rodziców z ma³ymi dzieÌmi w wózku, o osoby starsze, o osoby z ciê¿kim baga¿em, albo o m³ode, zdrowe osoby, które akurat z³ama³y nogê. Okazuje siê, ¿e w Warszawie mo¿liwoœci korzystania z miasta w przypadku tych grup radykalnie siê kurcz¹.

Rozumiem, Âże na podstawie pomiarĂłw dotyczÂących ÂŚrĂłdmieÂścia, moÂżemy powiedzieĂŚ, Âże nie jesteÂśmy miastem wystarczajÂąco otwartym.
Na podstawie zgromadzonych danych nie jesteœmy w stanie wysnuÌ takiej tezy. Przebadaliœmy do tej pory oko³o 400 obiektów, to nadal nie jest próba reprezentatywna. W porównaniu jednak z przewodnikiem wydanym w 1999 roku - "Warszawa bez barier", który pokazywa³ miejsca na mapie miasta zupe³nie niedostêpne; widzê, ¿e sytuacja siê zmienia. Ulega poprawie. Proces zmiany jest niestety bardzo powolny i wymaga ogromnych funduszy. Ca³e niemal miasto zbudowane jest z jednym schodem wejœciowym do lokalu, trudno to zmieniÌ. Zmieniaj¹ siê natomiast rozwi¹zania dotycz¹ce poruszania siê po chodnikach. Miasto w tym przypadku dostrzega potrzeby ró¿nych grup niepe³nosprawnych i stara siê te potrzeby pogodziÌ i wyjœÌ im na przeciw.

Bo czasami jest tak, Âże udogodnienia dla jednej grupy mogÂą byĂŚ utrudnieniem dla innej...
Dok³adnie. Stosunkowo wysokie krawê¿niki s¹ œwietne dla osób niewiedz¹cych - zawsze im pomaga³y w przechodzeniu przez ulicê, ale póŸniej wprowadzono u³atwienia dla osób poruszaj¹cych siê na wózku - czyli tzw. zjazd. Ta zmiana od razu odbi³a siê na niewidomych, którzy nie wiedzieli gdzie koùczy siê chodnik, a zaczyna ulica. Dlatego wprowadzono kontrasty i odmienne faktury pod³o¿a, które godz¹ interesy obu grup.

W Polsce takie rozwiÂązania to innowacje. Dlaczego proces dostosowywania przebiega u nas tak powoli. PrzecieÂż nie chodzi tylko o brak funduszy?
Po pierwsze ten proces zacz¹³ siê u nas stosunkowo niedawno. Po drugie warto zwróciÌ uwagê, ¿e niepe³nosprawni nie s¹ w Polsce grup¹ spo³eczn¹ o silniej pozycji. Nie s¹ grup¹ zabiegaj¹c¹ o swoje prawa, nie s¹ wystarczaj¹co aktywni. W Niemczech osoby niepe³nosprawne nale¿¹ do klasy œredniej, bior¹c pod uwagê wskaŸniki ekonomiczne. To sprawia, ¿e s¹ siln¹ grup¹ nacisku. Maj¹ pieni¹dze, s¹ konsumentami. Maj¹ swoje okreœlone potrzeby. W Polsce wiêkszoœÌ osób niepe³nosprawnych nigdy nie pójdzie do pracy. ¯yj¹ utrzymuj¹c siê z niewielkich rent i dziêki wsparciu rodziny. Tak jak mówi³am wczeœniej i nam zaczyna to doskwieraÌ. Zaczynamy dostrzegaÌ t¹ grupê spo³eczn¹ i szukaÌ sposobów na jej aktywizacjê.

Pamiêtam w zesz³ym roku du¿¹ akcjê w urzêdach, w których pracownicy uczyli siê migaÌ...
Mam w zwiÂązku z tym nadziejĂŞ, Âże w kaÂżdym urzĂŞdzie w Warszawie znajdzie siĂŞ choĂŚ jedna osoba, ktĂłra bĂŞdzie mogÂła porozumieĂŚ siĂŞ z petentem w jĂŞzyku migowym, jeÂśli zajdzie taka potrzeba. W ÂŚrĂłdmieÂściu jest dwĂłch takich urzĂŞdnikĂłw.

Przegrywamy z miastami Europy Zachodniej, w tym ze wspomnianym Berlinem na polu rozwiÂązaĂą i uÂłatwieĂą architektonicznych. Czy jest jakaÂś sfera, z ktĂłrej moÂżemy byĂŚ dumni? Jakie sÂą nasze mocne strony w tej kwestii?
Wygrywamy na polu ÂżyczliwoÂści. Bariery architektoniczne sprawiajÂą, Âże musimy sobie radziĂŚ inaczej.

Berliùski Niepe³nosprawnik funkcjonuje od 16 lat i tam uda³o siê opisaÌ ju¿ niemal ca³e miasto. Wy jesteœcie prekursorami pokazywania Warszawy w ten sposób. Jesteœcie na pocz¹tku drogi. Jakie po pó³tora roku dzia³alnoœci macie plany na przysz³oœÌ?
Skoro ju¿ mówimy o ró¿nicach pomiêdzy Warszaw¹ i Berlinem, to warto wspomnieÌ, ¿e my rozwijamy projekt si³¹ jednego etatu. W Berlinie jest ich kilkanaœcie. Tam to siê nazywa "praca za 1 Euro". Do takiej u¿ytecznie spo³ecznie pracy s¹ zobligowane osoby bezrobotne, które nie chc¹ straciÌ swojego zasi³ku. Czyli taki cz³owiek dostaje zasi³ek i dodatkowo 1 Euro za godzinê pracy. W Berlinie jest to pomyœlane jako sposób na aktywizacjê zawodow¹. Osoba, która podejmuje taka pracê bierze udzia³ w szeregu szkoleù i ma szansê podnieœÌ swoje kwalifikacje. Bezrobotni ucz¹ siê obs³ugi komputera, jêzyków, podstaw ksiêgowoœci. W Berlinie na ulicê codziennie wychodzi kilkudziesiêciu takich pomiarowców. W zwi¹zku z tym to ma inny wymiar i skalê. My mamy odwrotn¹ sytuacjê. Cierpimy na braki kadrowe. To, ¿e ktoœ wyjdzie na miasto wynika z jego dobrej woli. Mamy na szczêœcie tê przewagê, ¿e ludzie, którzy id¹ mierzyÌ ulicê maj¹ motywacjê i naprawdê chc¹ to robiÌ. Martwi nas tylko to, ¿e projekt wci¹¿ nie ma stabilnoœci. Jest projektem, a nie przedsiêwziêciem.

Prowadzicie rozmowy z wÂładzami miasta na temat unormowania tej sytuacji?
OdpowiedziÂą niech bĂŞdzie fakt, Âże projekt w tym roku jest realizowany dziĂŞki dotacji wygranej w konkursie ogÂłoszonym przez miasto. DziaÂłamy w systemie konkursowym.

Dziêki rocznej dotacji, jak rozumiem? Pyta³am raczej o stabilizacjê i mo¿liwoœÌ d³ugofalowej wspó³pracy.
OczywiÂście bardzo byÂśmy chcieli. Prowadzimy na ten temat rozmowy, ale nic jeszcze nie moÂżemy zadeklarowaĂŚ.

Wci¹¿ badacie Œródmieœcie, ale jak rozumiem macie ambicje w przysz³oœci opisaÌ ca³e miasto?
Marzenie jest takie: mamy rok 2012 i NiepeÂłnosprawnik dla caÂłej Warszawy. BazĂŞ informacji, z ktĂłrej skorzystajÂą nie tylko Polacy, ale teÂż zagraniczni turyÂści. MoÂże nas to dziwiĂŚ, ale niepeÂłnosprawni fani piÂłki noÂżnej z Berlina na pewno siĂŞ do nas wybierajÂą.

Obawiam siĂŞ, Âże tacy turyÂści mogÂą siĂŞ zdziwiĂŚ. Warszawa to nie Berlin. Czy bĂŞdÂą mieli jak dojechaĂŚ na stadion?
Bêdzie to trudne. Mamy problem z transportem, z oznakowaniem miejsc, z dostêpnoœci¹ informacji na temat ró¿nego rodzaju usprawnieù - jeœli gdzieœ ju¿ s¹...

Tak sobie teraz myÂślĂŞ, Âże Âźle zaprojektowana przestrzeĂą miejska jest ograniczeniem swobĂłd obywatelskich.
No pewnie, Âże tak. WeÂźmy na przykÂład sytuacjĂŞ wyborĂłw. Osoba niepeÂłnosprawna musi byĂŚ duÂżo bardziej zdeterminowana niÂż osoba peÂłnosprawna, Âżeby oddaĂŚ gÂłos. Co z niewidomymi? Dlaczego nie ma dla nich specjalnych kart do gÂłosowania? Dlaczego ktoÂś "za nich" ma stawiaĂŚ krzyÂżyk?!

Walka o rĂłwny dostĂŞp i prawo do rĂłwnego korzystania z przestrzeni publicznej, to takÂże walka o usamodzielnienie niepeÂłnosprawnych?
Tak, i dlatego jest to takie waÂżne.

ArtykuÂł pochodzi z portalu NGO.pl. [/size]