Terapia pedagogiczna

Terapia pedagogiczna, zwana dawniej reedukacjÂą lub zajĂŞciami korekcyjno-kompensacyjnymi, to specjalistyczne dziaÂłania majÂące na celu niesienie pomocy dzieciom ujawniajÂącym rĂłÂżnego rodzaju nieprawidÂłowoÂści rozwoju i zachowania. Zaburzenia te koryguje siĂŞ poprzez odpowiednie oddziaÂływania specjalistyczne o charakterze psychologiczno - pedagogicznym, profilaktycznym i medycznym. Jest to szczegĂłlnie waÂżne na poczÂątku kariery szkolnej dziecka.

Brak osiÂągniĂŞĂŚ w nauce, czĂŞste niepowodzenia zazwyczaj wiÂąÂżÂą siĂŞ z trudnoÂściami w czytaniu, pisaniu, liczeniu i innych czynnoÂściach szkolnych i odnoszÂą siĂŞ do dzieci o:

- inteligencji przeciĂŞtnej i niÂższej niÂż przeciĂŞtna,

- z zakÂłĂłceniami funkcji wzrokowych i sÂłuchowych,

- z zakÂłĂłceniami i opĂłÂźnieniami rozwoju ruchowego razem z zakÂłĂłceniami procesu lateralizacji,

- o zaburzonym rozwoju procesĂłw emocjonalno – motywacyjnych,

- z zaburzeniami mowy,

- z zaburzeniami zdolnoÂści matematycznych,

- z zaburzeniami dynamiki procesĂłw nerwowych.

TrudnoÂściom szkolnym czĂŞsto towarzyszÂą takÂże trudnoÂści wychowawcze, zaburzenia aktywnoÂści, zaburzenia emocjonalne, zaburzenia relacji spoÂłecznych.

Terapia pedagogiczna stwarza dzieciom z zakÂłĂłceniami rozwojowymi moÂżliwoÂści wszechstronnego rozwoju.

W celu eliminowania niepowodzeĂą szkolnych oraz ich ujemnych konsekwencji oddziaÂływuje siĂŞ za pomocÂą ÂśrodkĂłw pedagogicznych na przyczyny i przejawy trudnoÂści dzieci w uczeniu siĂŞ.

TerapiĂŞ pedagogicznÂą prowadzi siĂŞ w formie indywidualnej i grupowej (liczba uczestnikĂłw zajĂŞĂŚ wynosi od 2 do 5 uczniĂłw), by spowodowaĂŚ okreÂślone, pozytywne zmiany w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno - motywacyjnej oraz wiedzy i umiejĂŞtnoÂściach dziecka.

W szkole terapia pedagogiczna odbywa siĂŞ zazwyczaj w postaci zajĂŞĂŚ korekcyjno - kompensacyjnych i wyrĂłwnawczych.

Celem terapii pedagogicznej jest:

- Stymulowanie i usprawnianie rozwoju funkcji psychomotorycznych

- WyrĂłwnywanie brakĂłw w wiadomoÂściach i umiejĂŞtnoÂściach uczniĂłw

- Eliminowanie niepowodzeĂą szkolnych oraz ich emocjonalnych i spoÂłecznych konsekwencji - dzieci wymagajÂą wyrĂłwnywania brakĂłw w sferze psychicznej w skutek doÂświadczania negatywnych ocen i kar, a wiĂŞc zainteresowanie ich tym co jest dla nich atrakcyjne i moÂżliwe do osiÂągniĂŞcia oraz dostrzeganie uzdolnieĂą, sukcesĂłw i pozytywnych cech.

ZajĂŞcia prowadzÂą nauczyciele posiadajÂący przygotowanie w zakresie terapii pedagogicznej.

ZASADY TERAPII PEDAGOGICZNEJ

Zasada 1:
Indywidualizacji ÂśrodkĂłw i metod oddziaÂływania korekcyjnego

- Dla kaÂżdego dziecka w grupie dobieramy indywidualny (inny) program.

- Dobieramy indywidualne metody dydaktyczne i wychowawcze do moÂżliwoÂści konkretnego dziecka.

- W toku zajĂŞĂŚ kontrolujemy przebieg i wyniki pracy dziecka.

- Pomagamy w przezwyciĂŞÂżaniu trudnoÂści.

- Stosujemy indywidualne zabiegi wychowawcze i psychoterapeutyczne.

Zasada 2:
Powolnego stopniowania trudnoÂści w nauce czytania i pisania, uwzglĂŞdniajÂącego zÂłoÂżonoÂśĂŚ tych czynnoÂści i moÂżliwoÂści percepcyjne dziecka

- Stosujemy stopniowanie trudnoÂści w zakresie objĂŞtoÂści i przystĂŞpnoÂści opracowywanego materiaÂłu.

- Przechodzimy od ĂŚwiczeĂą prostych, obejmujÂących niewielki zakres materiaÂłu do zÂłoÂżonych wymagajÂących opracowania duÂżych partii materiaÂłu dydaktycznego.

- Przechodzimy do zadaĂą trudniejszych wtedy, gdy dziecko sprawnie opanuje wczeÂśniejsze, Âłatwiejsze.

- Ăwiczymy tak dÂługo danÂą umiejĂŞtnoÂśĂŚ, dopĂłki terapeuta nie ma poczucia, Âże dziecko wykonuje jÂą sprawnie.

- Nie ma czasowych reguÂł (rygorĂłw) ĂŚwiczenia danej umiejĂŞtnoÂści.

Zasada 3:
Korekcji zaburzeĂą: ĂŚwiczenie przede wszystkim funkcji najgÂłĂŞbiej zaburzonych i najsÂłabiej opanowanych umiejĂŞtnoÂści

- Im gÂłĂŞbiej zaburzona dana funkcja tym wiĂŞksza podatnoÂśĂŚ na zmĂŞczenie dziecka, uwaÂżamy by do tego nie doszÂło.

- Nie ĂŚwiczymy tylko jednej funkcji, bo moÂże dojÂśĂŚ do przetrenowania, zniechĂŞcenia i powrotu do zÂłych nawykĂłw.

- Wskazana przemiennoÂśĂŚ ĂŚwiczeĂą - najgÂłĂŞbiej zaburzone funkcje z mniej zaburzonymi, bardziej sprawne z mniej, percepcja sÂłuchowa z wzrokowÂą.

- W ĂŚwiczeniu czytania i pisania - ÂłÂączenie ich w jednym zdaniu.

- Stosujemy przerwy na odpoczynek.

Zasada 4:
Kompensacji zaburzeĂą: ÂłÂączenie ĂŚwiczeĂą funkcji zaburzonych z ĂŚwiczeniami funkcji niezaburzonych w celu tworzenia wÂłaÂściwych mechanizmĂłw kompensacyjnych

- Funkcje sprawniejsze wspierajÂą czynnoÂści funkcji zaburzonych.

- Usprawniona zostaje integracja psychomotoryczna.

Zasada 5:
SystematycznoÂści

- ZajĂŞcia powinny odbywaĂŚ siĂŞ codziennie; lepiej 3x 20 minut niÂż 1 dÂługie 60 minut.

- Przerwy w zajĂŞciach powodujÂą regres.

- Najbardziej mĂŞczÂące ĂŚwiczenia percepcji sÂłuchowej: nie powinny trwaĂŚ kaÂżdorazowo dÂłuÂżej niÂż kilka minut. MoÂżna jednak do nich kilkakrotnie wracaĂŚ podczas zajĂŞĂŚ, w przerwach stosujÂąc inny rodzaj ĂŚwiczeĂą.

Zasada 6:
CiÂągÂłoÂści oddziaÂływania psychoterapeutycznego

- DziaÂłania psychoterapeutyczne powinny towarzyszyĂŚ zabiegom dydaktycznym przez caÂły czas trwania zajĂŞĂŚ terapii pedagogicznej.

- W pierwszym okresie dziaÂłania psychoterapeutyczne powinny byĂŚ dominujÂące.

- PeÂłniÂą funkcje profilaktyczne - chroniÂą przed dalszymi negatywnymi nastĂŞpstwami niepowodzeĂą szkolnych.

ORGANIZACJA DZIAÂŁAĂ TERAPEUTYCZNYCH

1. Planowanie

PlanujÂąc pracĂŞ terapeutycznÂą naleÂży :

- ZdiagnozowaĂŚ przejawy i przyczyny trudnoÂści szkolnych dziecka

- OpracowaĂŚ ramowy indywidualny planu pracy z dzieckiem.

- ZaprogramowaĂŚ kolejne jednostki zajĂŞciowe

Plan powinien zawieraĂŚ:

- Ăwiczenia korekcyjne zaburzonych funkcji

- Ăwiczenia korekcyjno - kompensacyjne funkcji zaburzonej w koordynacji z bardziej sprawnymi

- Ăwiczenia relaksacyjne i odpoczynkowe

- OddziaÂływania psychoterapeutyczne

2. Etapy terapii

a) Etap przygotowawczy - pracujemy z dzieckiem na materiale konkretnym - obrazki i abstrakcyjnym - litery i figury geometryczne. KsztaÂłtujemy dojrzaÂłoÂśĂŚ dziecka do nauki czytania i pisania poprzez wykonywanie:

ĂwiczeĂą usprawniajÂących ogĂłlne sprawnoÂści ruchowe i sprawnoÂści manualne:

- Ăwiczenia ogĂłlnej sprawnoÂści ruchowej

- Ăwiczenia sprawnoÂści ruchowej

- Ăwiczenia rozmachowe

- Ăwiczenia manualne - usprawnianie maÂłych ruchĂłw rĂŞki

- Ăwiczenia graficzne

Ăwiczenie funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej , ktĂłre wpÂływa na opanowanie umiejĂŞtnoÂści czytania i pisania (ĂŚwiczenia manualne pod kontrolÂą wzroku, ĂŚwiczenia koordynacji wzrokowo - ruchowej):

- SpostrzegawczoÂśĂŚ

- Analiza wzrokowa

- Synteza wzrokowa

- KierunkowoÂśĂŚ

- PamiĂŞĂŚ wzrokowa

Ăwiczenie funkcji sÂłuchowej:

- Ăwiczenia wraÂżliwoÂści sÂłuchowej

- Koncentracja na bodÂźcach

- RĂłÂżnicowanie dÂźwiĂŞkĂłw (otoczenia, nazwy liter - gÂłoski)

- PamiĂŞĂŚ sÂłuchowa

- Ăwiczenia rytmiczne

- Ăwiczenia sÂłuchu fonematycznego i fonetycznego (wyodrĂŞbnianie, rĂłÂżnicowanie, artykulacja)

b) Terapia wÂłaÂściwa - ĂŚwiczenie nauki czytania i pisania na materiale obrazkowo - literowym (ÂłÂączenie liter w sylaby i sÂłowa). Po zakoĂączeniu tego etapu dziecko umie czytaĂŚ, rozumie to co czyta, przepisuje, napisze z pamiĂŞci proste sÂłowa.

PRZYKÂŁADY ĂWICZEĂ WYKORZYSTYWANYCH W TERAPII PEDAGOGICZNEJ

POMOCE DYDAKTYCZNE

1. 3 komplety obrazkĂłw przedstawiajÂących np.: LODY OÂŁĂWEK CZAPKA ZESZYT SZCZOTECZKA PIERÂŚCIONEK WAZON
CIASTKO KWIAT PASTA SZALIK SAMOCHĂD MOTORĂWKA

2. Komplet kartonikĂłw z nazwami obrazkĂłw (liczba pojedyncza i mnoga)
3. Komplet kartonikĂłw z napisami iloÂści gÂłosek , liter i sylab
4. Komplet kartonikĂłw z samogÂłoskami
5. KrzyÂżĂłwki - "uzupeÂłnianki"

ĂWICZENIA

Ăwiczenie percepcji wzrokowej i pamiĂŞci wzrokowej

a) Dobieranie par jednakowych obrazkĂłw - wykorzystujemy 2 komplety obrazkĂłw.
Nauczyciel - RozkÂłada przed dzieckiem wszystkie obrazki
Polecenie - UporzÂądkuj te obrazki dobierajÂąc je w jednakowe pary
Dziecko - UkÂłada np. samochĂłd - samochĂłd; kwiat - kwiat; wazon - wazon itd.

b) Dobieranie w pary odpowiednie przedmioty na obrazkach - wykorzystujemy 1 komplet obrazkĂłw.
N - RozkÂłada przed dzieckiem wszystkie obrazki
P - Marysia zostawiÂła duÂży baÂłagan. PomĂłÂż jej posprzÂątaĂŚ. Dobierz w pary odpowiednie przedmioty. Czy jest coÂś, co nie pasuje do Âżadnej pary?
D - UkÂłada np. oÂłĂłwek - zeszyt; wazon - kwiat

c) Odwzorowywanie ukÂładĂłw obrazkĂłw - wykorzystujemy 2 komplety obrazkĂłw, jeden dla nauczyciela, jeden dla dziecka; obrazki leÂża przed dzieckiem
N- UkÂłada przed dzieckiem ciÂąg zÂłoÂżony z 3, 4, 5, 6, ... obrazkĂłw (rĂłÂżne, rĂłwne - dowolnoÂśĂŚ)
P - UÂłĂłÂż tak samo, korzystaj z obrazkĂłw leÂżÂących z boku (pokazanie gestem obrazkĂłw)
D - UkÂłada majÂąc przed oczami wzĂłr: czapka, zeszyt, pasta, ...

d) Odtwarzanie z pamiĂŞci ukÂładu elementĂłw - wykorzystujemy 2 komplety obrazkĂłw, jeden dla nauczyciela, jeden dla dziecka
N - UkÂłada przed dzieckiem ciÂąg zÂłoÂżony z 3, 4, 5, 6, ... obrazkĂłw (rĂłÂżne, rĂłwne - dowolnoÂśĂŚ)
P - Obejrzyj dokÂładnie te obrazki, zapamiĂŞtaj jak sÂą uÂłoÂżone. ZakryjĂŞ je, a ty uÂłĂłÂż je tak samo z pamiĂŞci - korzystaj z obrazkĂłw leÂżÂących z boku (pokazanie gestem obrazkĂłw). Czy juÂż mogĂŞ zakryĂŚ?

e)UkÂładanie obrazkĂłw w kolejnoÂści w jakiej byÂły pokazywane - wykorzystujemy 2 komplety obrazkĂłw, jeden dla nauczyciela, jeden dla dziecka
N - UkÂłada przed dzieckiem ciÂąg zÂłoÂżony z 3, 4, 5, 6, ... obrazkĂłw (rĂłÂżne, rĂłwne - dowolnoÂśĂŚ) w dÂługich i krĂłtkich ekspozycjach
P - UÂłĂłÂż obrazki w takiej samej kolejnoÂści

Ăwiczenia percepcji sÂłuchowej - sÂłuchu fonematycznego, analizy i syntezy sÂłuchowej

a) Analiza sylabowa i gÂłoskowa nazw obrazkĂłw - wykorzystujemy 1 komplet obrazkĂłw i kartoniki z napisem iloÂści sylab i gÂłosek
N - UkÂłada przed dzieckiem kartoniki z napisem iloÂści sylab, gÂłosek; rozkÂłada obrazki
P - Nazwij obrazki, podziel nazwy na sylaby, gÂłoski: uÂłĂłÂż obrazki pod napisami z iloÂściÂą sylab, gÂłosek

b) Analiza sylabowa i gÂłoskowa nazw obrazkĂłw - wykorzystujemy 2 komplet obrazkĂłw
N - RozkÂłada przed dzieckiem obrazki najpierw 1 komplet obrazkĂłw
P - UÂłĂłÂż obrazki wg iloÂści sylab w nazwie obrazka od najkrĂłtszych do najdÂłuÂższych
N - RozkÂłada przed dzieckiem obrazki najpierw 2 komplet obrazkĂłw
P - UÂłĂłÂż obrazki wg iloÂści gÂłosek w nazwie obrazka od najkrĂłtszych do najdÂłuÂższych

c) Rozpoznawanie okreÂślonej gÂłoski w nagÂłosie - wygÂłosie nazw obrazkĂłw - wykorzystujemy 1 komplet obrazkĂłw
N - RozkÂłada przed dzieckiem obrazki
P - PokaÂż mi obrazek, w ktĂłrego nazwie sÂłyszysz na poczÂątku ... ? PokaÂż mi obrazek, w ktĂłrego nazwie sÂłyszysz na koĂącu ... ?

d) Rozpoznawanie obrazkĂłw na podstawie pierwszych gÂłosek ich nazw - wykorzystujemy 1 komplet obrazkĂłw
N - RozkÂłada przed dzieckiem obrazki
P - PokaÂż obrazek, ktĂłrego nazwa rozpoczyna siĂŞ na ... ?

Ăwiczenia percepcji sÂłuchowej i wzrokowej

a) Rozpoznawanie, wyszukiwanie i utrwalanie samogÂłosek w wyrazach - wykorzystujemy komplet wyrazĂłw (liczba pojedyncza) i samogÂłosek, krzyÂżĂłwka
N - UkÂłada przed dzieckiem kartoniki z samogÂłoskami i wyrazami (odwrĂłcone napisy)
P - Powiedz i pokaÂż, jakie samogÂłoski wystĂŞpujÂą w wylosowanych przez ciebie wyrazach, na koĂącu uzupeÂłnij krzyÂżĂłwkĂŞ samogÂłoskami
D - Losuje wyraz, odczytuje samogÂłoski - moÂże je rĂłwnieÂż pokazaĂŚ, by lepiej zapamiĂŞtaÂło, na koĂącu uzupeÂłnia samogÂłoskami krzyÂżĂłwkĂŞ
N - UkÂłada przed dzieckiem wyrazy (same lub z obrazkami, wersja trudna same obrazki) i samogÂłoski
P - Przeczytaj wyraz (wskaÂż obrazek, w ktĂłrego nazwie), ktĂłry ma nastĂŞpujÂące samogÂłoski - nauczyciel pokazuje samogÂłoski, ktĂłre wystĂŞpujÂą w danym wyrazie np. czapka - a, a; samochĂłd - a, o, Ăł itd..., na koĂącu uzupeÂłnij krzyÂżĂłwkĂŞ.

b) Utrwalanie kolejnoÂści alfabetycznej - wykorzystujemy komplet wyrazĂłw
N - UkÂłada przed dzieckiem wyrazy
P - UÂłĂłÂż wyrazy w kolejnoÂści alfabetycznej, biorÂąc pod uwagĂŞ pierwszÂą literĂŞ;
P - UÂłĂłÂż wyrazy w kolejnoÂści alfabetycznej, biorÂąc pod uwagĂŞ ostatniÂą literĂŞ

Ăwiczenie logicznego myÂślenia - wykorzystujemy 3 komplety obrazkĂłw
N - Pokazuje dziecku ukÂład obrazkĂłw 4 lub 5, uÂłoÂżonych nastĂŞpujÂąco: 3 jednakowe obrazki i rĂłÂżny lub 2 razy po 2 pasujÂące do siebie obrazki i 1 rĂłÂżny
P - KtĂłry obrazek nie pasuje do pozostaÂłych ?

Gramatyka - wykorzystujemy 3 komplety obrazkĂłw i napisy w liczbie pojedynczej i mnogiej
N - UkÂłada przed dzieckiem napisy i zestawy obrazkĂłw mnoga - pojedyncza (2 szale - 1 szal)
P - Podpisz wÂłaÂściwym napisem

Odpoczynek - pamiĂŞĂŚ wzrokowa - wykorzystujemy 2 komplety obrazkĂłw
N - RozkÂłada obrazki przy pomocy dziecka, tak by nie byÂło widaĂŚ obrazka
P - Odkrywamy na przemian po 2 obrazki. JeÂśli bĂŞdzie jednakowa para zabieramy jÂą, jeÂśli nie zakrywamy obrazki. Wygrywa majÂący wiĂŞcej par. Gra - super pamiĂŞĂŚ