Balsam peruwiaĂąski (Balsamum Peruvianum), to wydzielina drzewa Myroxylon balsamum (nazwa polska – woniawiec balsamowy) z rodziny Motylkowatych. Jego nazwa jest mylÂąca – nie pochodzi on bowiem z Peru. Jednym z g³ównych obszarĂłw wystĂŞpowania woniawca jest lesisty obszar w San Salvador, nad Oceanem Spokojnym, zwany teÂż „wybrzeÂżem balsamicznym”. Przymiotnik „peruwiaĂąski” balsam otrzymaÂł dlatego, iÂż jednym z g³ównych portĂłw na szlaku exportowym tego surowca byÂł peruwiaĂąski port Callao w Limie. Drzewo produkuje wydzielinĂŞ w sposĂłb naturalny, jednak w niewielkich iloÂściach. MetodÂą przemysÂłowÂą balsam peruwiaĂąski pozyskiwany jest na skutek uszkodzeĂą mechanicznych lub termicznych. PatologicznÂą wydzielinĂŞ otrzymuje siĂŞ poprzez zdjĂŞcie kory, naciĂŞcie i przypalanie pnia drzewa. Balsam zbiera siĂŞ do mokrych szmatek, ktĂłre po nasiÂąkniĂŞciu wygotowuje siĂŞ i wyciska.
Surowiec jest gĂŞstÂą, ciemnÂą i nie wysychajÂącÂą cieczÂą. Jego g³ównym skÂładnikiem jest cynameina – frakcja olejkowa bĂŞdÂąca mieszaninÂą benzoesanu benzylu i cynamonianu benzylu. Ma on przyjemny zapach, przypominajÂący waniliĂŞ i cynamon.
Balsam ma wÂłaÂściwoÂści odkaÂżajÂące, przeciwroztoczowe (m.in. przeciwÂświerzbowe), przeciwzapalne i pobudzajÂące ziarninowanie. Stosowany jest najczĂŞÂściej zewnĂŞtrznie w chorobach skĂłry – w szczegĂłlnoÂści w przypadku odmroÂżeĂą, odleÂżyn, owrzodzeĂą i hemoroidĂłw. Na rynku dostĂŞpnych jest szereg preparatĂłw gotowych stosowanych w tych schorzeniach i zawierajÂących balsam peruwiaĂąski – m.in. Balsolan, Hemorectal, Rectosec czy Neo-Aesculan. Balsam poprawia kr¹¿enie skĂłrne, dlatego teÂż bywa skÂładnikiem maÂści stosowanych do nacieraĂą w przebiegu infekcji (preparaty gotowe to np. Pulmex, Depulol). Ze wzglĂŞdu na ww. kr¹¿enie stosuje siĂŞ go rĂłwnieÂż w kompozycjach na skĂłrĂŞ gÂłowy w przypadku Âłysienia na tle troficznym.
Fot. 1 - Balsam peruwiaĂąski rozpuszcza siĂŞ w alkoholu i moÂże byĂŚ stosowany w postaci pÂłynu.
CzĂŞÂściej niÂż roztwory zastosowanie znajdujÂą maÂści (zwykle stosowane stĂŞÂżenia to 5-20%) i czopki.
Niestety surowiec moÂże wywoÂływaĂŚ alergie kontaktowe. Jego wÂłaÂściwoÂści alergizujÂące zostaÂły wykorzystane w testach pÂłatkowych jako wskaÂźnik alergii na kosmetyki.
Ze wzglêdu na przyjemny zapach balsam peruwiaùski jest powszechnie stosowany w przemyœle spo¿ywczym i kosmetycznym oraz perfumeryjnym. Mo¿e siê znaleŸÌ nawet w lepszych gatunkach tytoniu, czy papieru toaletowego.
Rp. Unguentum Kocha
Balsami peruv.
Parrafinum liq. aa 1,0
Vaselini albi ad 80,0
M.f.ung.
W przepisie tym parafina ciek³a bywa niekiedy zastêpowana roztworem silolu. MaœÌ przyspiesza gojenie siê ran.
Fot. 2 - Balsam peruwiaĂąski czasami tworzy niezgodnoÂści i wydziela siĂŞ z preparatu.
Balsam peruwiaĂąski nie miesza siĂŞ dobrze z olejami mineralnymi (np. z parafinÂą z powyÂższej recepty). W recepturze powinien byĂŚ rozcierany raczej z olejem rycynowym, gdyÂż po takim przygotowaniu bez problemu ³¹czy siĂŞ z podÂłoÂżami maÂściowymi. Preparacja z Oleum Ricini zapobiega takÂże wydzielaniu siĂŞ balsamu peruwiaĂąskiego z maÂści zawierajÂących siarkĂŞ. Podobnie wyglÂąda przygotowywanie czopkĂłw – balsam nie miesza siĂŞ dobrze z olejem kakaowym i moÂże wydzielaĂŚ z przygotowanego juÂż leku. Natomiast jego mieszanina z olejem rÂącznikowym tworzy po po³¹czeniu z olejem kakaowym trwa³¹ emulsjĂŞ. Oleum Ricini umoÂżliwia rĂłwnieÂż bezproblemowe po³¹czenie tego surowca ze smalcem wieprzowym.
Fot. 3 - Balsam peruwiaĂąski nie miesza siĂŞ dobrze
z olejami mineralnymi (prĂłbka po lewej).
Du¿o lepiej balsam ³¹czy siê z olejem r¹cznikowym (próbka po prawej).
Rp. Unguentum Nigrum (maœÌ Mikulicza, maœÌ lapisowa, Unguentum argenti nitrici cum balsamo peruviano)
Argenti nitratis 1,0
Balsami peruviani 10,0
Vaselini flavi ad 30,0
M.f.ung.
Azotan srebra naleÂży rozpuÂściĂŚ w kilku kroplach wody (okoÂło 2 gramy), a balsam peruwiaĂąski rozetrzeĂŚ w 10,0 g oleju rycynowego.
Receptura powy¿sza ta zosta³a opracowana przez Jana Mikulicza-Radeckiego, wybitnego wroc³awskiego lekarza, uwa¿anego za pioniera nowoczesnej chirurgii. Stosowana jest na trudno goj¹ce siê rany oraz jako œrodek bakteriobójczy. Mo¿liwoœÌ po³¹czenia balsamu peruwiaùskiego z azotanem srebra jest szczególnie wartoœciowa w przypadku leczenia opornego tr¹dziku z nasilonym zaka¿eniem bakteryjnym lub roztoczowym.
http://www.aptekarzpolski.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=401&Itemid=85
