Instrument muzyczny – przyrz±d wytwarzaj±cy d¼wiêk, przeznaczony do wykonywania muzyki.
D¼wiêk w instrumencie muzycznym wytwarzany jest za pomoc± wibratora, którego w³asno¶ci fizyczne wp³ywaj± na wysoko¶æ d¼wiêku i jego barwê - najbardziej charakterystyczn± cechê pozwalaj±c± odró¿niæ poszczególne instrumenty tylko za pomoc± s³uchu. Wibrator jest g³ównym elementem instrumentu muzycznego; dwa pozosta³e to incytator i rezonator, czyli element pobudzaj±cy wibrator do drgañ i element zwiêkszaj±cy g³o¶no¶æ d¼wiêku. Zarówno incytator jak i rezonator wp³ywaj± na barwê d¼wiêku wytwarzanego przez instrument muzyczny.
Instrumentami muzycznymi nazywane s± równie¿ przedmioty o niemuzycznym przeznaczeniu podstawowym, które zyskuj± cechy instrumentu muzycznego poprzez ¶wiadome wykorzystanie w utworze muzycznym. Przyk³adem takiego jest dzwon wie¿owy (klasyczny), którego przeznaczeniem podstawowym jest sygnalizacja. W XIX wieku zosta³ wprowadzony do instrumentarium orkiestry symfonicznej (obecnie bardziej popularny w formie dzwonu rurowego), przez co zyska³ miano instrumentu muzycznego.
Podzia³ instrumentów muzycznych
Najczê¶ciej stosowana klasyfikacja instrumentów muzycznych dzieli je na strunowe, dête i perkusyjne. Mimo i¿ powszechna i popularna, nie jest jednak naukowa i z punktu widzenia samej idei kategoryzacji, pozbawiona sensu, gdy¿ brak w niej wspólnego kryterium podzia³u. Kryterium wydzielenia grupy instrumentów strunowych jest rodzaj drgaj±cego materia³u (struna), instrumentów dêtych - incytator, czyli si³a pobudzaj±ca wibrator do drgañ (zadêcie), instrumentów perkusyjnych - dzia³anie samo w sobie (³ac. percussio - uderzanie). Curt Sachs - twórca nowoczesnej instrumentologii w swojej ksi±¿ce "Historia instrumentów muzycznych" pisze, ¿e w podobny sposób mo¿na by podzieliæ wszystkich Amerykanów na Kalifornijczyków, bankierów i katolików[1].
Klasyfikacja popularna, poprzez swoje ograniczenia zakresowe, obejmuje tylko fragment wspó³czesnego instrumentarium. Nie da siê wed³ug niej zaszeregowaæ czê¶ci instrumentarium historycznego, ludowego i egzotycznego, a nawet niektórych wspó³czesnych instrumentów takich jak harmonika szklana (instrument pocierany), drumla i pozytywka (instrumenty z jêzyczkami szarpanymi).
Klasyfikacja popularna, mimo i¿ nienaukowa i nielogiczna, jest z powodu swojej intuicyjnej przystêpno¶ci dla niewykwalifikowanego odbiorcy najbardziej rozpowszechniona w mediach a nawet w ¶rodowiskach naukowych.
Opracowana przez Curta Sachsa i Ericha von Hornbostela klasyfikacja naukowa dzieli instrumenty muzyczne wed³ug ¼ród³a d¼wiêku (tzw. wibratora). Zosta³a ona opracowana w sposób pozwalaj±cy - wed³ug jej autorów - zakwalifikowaæ ka¿dy instrument muzyczny niezale¿nie od jego pochodzenia.
B³êdem spotykanym w mediach popularnych a tak¿e w ¶rodowiskach naukowych jest stosowanie nazewnictwa naukowego do okre¶lania grup instrumentów w podziale popularnym, i na odwrót. Przyk³adem mo¿e byæ wymienne stosowanie okre¶leñ "instrument dêty" i "aerofon", czy "idiofon" i "instrument perkusyjny", poniewa¿ instrumenty dête stanowi± tylko czê¶æ aerofonów a idiofony - czê¶æ instrumentów perkusyjnych.
Klasyfikacja naukowa[edytuj]
Information icon.svg Osobny artyku³: Klasyfikacja Hornbostela-Sachsa.
* Chordofony - instrumenty, w których wibratorem jest napiêta struna,
* Aerofony - instrumenty, w których wibratorem jest drgaj±ce powietrze,
* Membranofony - instrumenty, w których wibratorem jest napiêta membrana,
* Idiofony - instrumenty, w których wibratorem jest cia³o sta³e maj±ce w³asn± sprê¿ysto¶æ,
* Elektrofony - instrumenty, w których wibratorem jest membrana g³o¶nika, a ¼ród³em drgañ pobudzaj±cych wibrator uk³ad elektryczny.
Klasyfikacja popularna[edytuj]
Wymienione poni¿ej podgrupy trzech podstawowych grup instrumentów w podziale popularnym mog± byæ w niektórych przypadkach stosowane zamiennie. Wynika to z faktu praktycznego podej¶cia do klasyfikacji i wiêkszego lub mniejszego spopularyzowania terminologii.
* instrumenty strunowe - instrumenty muzyczne, w których ¼ród³em d¼wiêku jest drgaj±ca struna
o smyczkowe (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas)
o szarpane (harfa, gitara, lutnia, klawesyn)
o uderzane (fortepian, pianino, cymba³y)
* instrumenty dête - instrumenty muzyczne, w których d¼wiêk pobudzany jest zadêciem
o drewniane (flet, obój, ro¿ek angielski, klarnet, fagot, kontrafagot, saksofon - choæ budowany z metalu, posiada drewniany stroik)
o blaszane (waltornia, tr±bka, puzon, tuba)
o klawiszowe (organy, akordeon, fisharmonia)
o g³os i gwizd ludzki
* instrumenty perkusyjne - instrumenty muzyczne, w których d¼wiêk pobudzany jest poprzez po¶rednie lub bezpo¶rednie uderzanie instrumentu lub jego fragmentu
o podzia³ ze wzglêdu na budowê instrumentu
+ membranowe (kot³y, bêbny)
+ p³ytowe (gong, talerze)
+ sztabkowe drewniane (ksylofon, marimba), metalowe (dzwonki, czelesta, wibrafon)
+ rurowe (dzwony rurowe)
+ prêtowe (trójk±t)
+ inne (kastaniety, pude³ka akustyczne, klekotka, terkotka, grzechotka)
o podzia³ ze wzglêdu na emitowany d¼wiêk
+ o nieokre¶lonej wysoko¶ci d¼wiêku (bêbny, talerze, trójk±t, kastaniety)
+ o okre¶lonej wysoko¶ci d¼wiêku (kot³y, ksylofon, wibrafon, dzwony rurowe)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Instrument_muzyczny
